Wrzesień w ogrodzie

Wrzesień w ogrodzie, to czas zbiorów owoców i warzyw ale też i miesiąc, w którym żegnamy lato i rozpoczynamy przygotowania ogrodu do zimy. Około 23 września nastąpi jesienne zrównanie dnia z nocą i ten właśnie dzień przyjęliśmy uważać za pierwszy dzień jesieni. Choć wrzesień w ogrodzie jest jeszcze słoneczny i ciepły, promienie słońca już nie dostarczają tyle ciepła, co w sierpniu. Musimy się liczyć z chłodnymi nocami i możliwością wystąpienia pod koniec miesiąca porannych przymrozków. Zobacz jakie prace ogrodnicze we wrześniu są najważniejsze!

Wrzesień w ogrodzie - możemy podziwiać ostatnie kwiaty letnie

Wrzesień w sadzie

• Wrzesień w ogrodzie owocowym jest obfitym miesiącem, gdyż możemy rozpocząć zbiory jesiennych jabłek i gruszek. Właściwy termin zbioru owoców przypada na 1 do 2 tygodni przed osiągnięciem dojrzałości. Aby nie przegapić tego momentu, warto obserwować sad i rozpocząć zbieranie, gdy pierwsze owoce samodzielnie zaczną spadać z drzew. Najpierw zbieramy największe owoce, a po około tygodniu pozostałe.
• Zbieramy również średnio późne i późne odmiany śliw, wczesne odmiany winorośli z uprawy gruntowej, jeżyny, oraz powtarzające odmiany truskawek i malin. W tym miesiącu swoje owoce wydaje również orzech włoski i leszczyna pospolita.

Uwaga! Orzechy włoskie zbieramy dopiero po opadnięciu z drzewa, natomiast orzechy laskowe - gdy są w pełni dojrzałe i wypadają z okryw. Po zbiorze orzechy laskowe dosuszamy przez 2-3 tygodnie.

Kiedy zbierać i jak przechowywać orzechy włoskie?
Jaki jest najlepszy termin zbioru orzechów włoskich i jak długo można je przechowywać? Na wszystkie te pytania odpowiada nasz ekspert. Zobacz kiedy zbierać orzechy włoskie i jak je przechowywać aby jak najdłużej zachowały świeżość! Więcej...

• Jeszcze zanim rozpoczniemy zbiory warto przygotować pomieszczenie, w którym będziemy prowadzić przechowywanie owoców. Na 3 tygodnie przed terminem składowania pomieszczenie do przechowywania owoców, np. piwnicę, trzeba wybielić. Warto również opryskać pomieszczenia środkiem grzybobójczym, stosując np. Miedzian 50 WP, dzięki czemu unikniemy niszczenia owoców przez choroby grzybowe.
• Powoli zbliża się czas na jesienne sadzenie drzew i krzewów owocowych. Zanim przystąpimy do tej czynności, konieczne jest wcześniejsze przygotowanie gleby pod sad.

• Opadłe z naszych drzew owoce i liście z widocznymi objawami porażenia chorobowego trzeba zebrać, a następnie głęboko zakopać lub spalić. W ten sposób ograniczamy źródło rozprzestrzeniania się infekcji na lata następne.
• W bieżącym miesiącu mogą uwidocznić się porażenia wiśni i czereśni przez takie choroby jak: rak bakteryjny drzew owocowych oraz brunatna zgnilizna drzew pestkowych. Jeżeli drzewa są silnie porażone, należy je usunąć i przygotować się do nowych nasadzeń w październiku.
• Na pniach śliw warto założyć opaski z papieru falistego (częścią pofalowaną do spodu). To pozwoli nam wyłapać, wychodzące z owoców i schodzące na zimowanie, gąsienice owocówki śliwkóweczki.
• Piędzik przedzimek wiosną może być sprawcą pojawienia się dziur w liściach, pogryzień pąków kwiatowych, poniszczonych zawiązków owoców u jabłoni, gruszy, śliw, wiśni, czereśni, a także niektórych drzew ozdobnych. Zwalczamy go na przełomie września i października montując na pniach pułapki lepowe w postaci papierowego lub foliowego lejka pokrytego od spodu substancją klejącą, opasającego pień drzewa. Pułapki te zatrzymają wędrujące w górę pnia samice. Ten zabieg pozwoli uniknąć stosowania opryków chemicznych przeciwko temu szkodnikowi w okresie wiosennym.
• Jeżeli wiosną wśród krzewów malin widoczne były maleńkie muchówki (dł. 2 mm), to mógł być to pryszczarek malinowiec. Larwy tego szkodnika są beznogie, pomarańczowe, długości do 2,5 mm. Larwy żerują w grupach, po kilka lub kilkanaście sztuk, pod skórką pędu. Tutaj wydzielają substancje enzymatyczne, które powodują rozrastanie się tkanki i tworzenie na pędzach malin galasowatych narośli długości 5 cm i szerokości do 3 cm. Larwy żerują i zimują w tych właśnie naroślach. Aby pozbyć się larw tego szkodnika, wszystkie porażone i zniekształcone pędy (z naroślami) wycinamy nisko nad ziemią, a podłoże wokół krzewów ściółkujemy.

Jak i kiedy przycinać maliny
Maliny to krzewy owocowe wymagające regularnego cięcia. Przycinanie pędów malin wpływa korzystnie na plonowanie i ułatwia zbiór owoców. Zobacz kiedy przycinać maliny, czym różni się przycinanie malin owocujących raz w roku od malin powtarzających owocowanie oraz kiedy po raz pierwszy przycinać maliny po posadzeniu. Więcej...

Wrzesień w ogrodzie warzywnym

• Wrzesień w ogrodzie warzywnym to także okres zbiorów, podobnie jak w sadzie. W tym miesiącu należy zakończyć zbiory warzyw ciepłolubnych, takich jak ogórki (i inne dyniowate), papryka i pomidory. Dlaczego? Otóż we wrześniu w każdej chwili mogą wystąpić przymrozki, a nawet minimalne spadki temperatury poniżej 0°C będą zabójcze dla tych roślin. Pomidory należy zebrać wszystkie i nie w pełni dojrzałe ułożyć w pomieszczeniach, gdzie temperatura utrzymuje się w na poziomie 10°C. Można też wyrwać całe krzaczki i powiesić w suchym i chłodnym miejscu, gdzie powoli dojrzeją.

Zielone pomidory smażone, kiszone, marynowane. Przepisy na przetwory z zielonych pomidorów
Jesienią zielone pomidory, które nie zdążyły dojrzeć na krzaczkach, nie muszą się marnować. Otóż jak się okazuje, zielone pomidory są doskonałym składnikiem na przetwory. Bardzo cenione są smażone zielone pomidory, a także zielone pomidory kiszone lub marynowane. Oto najlepsze przepisy na przetwory z zielonych pomidorów, które warto wykorzystać we wrześniu i październiku! Więcej...

• Zbieramy bób i fasolę na suche ziarno (fasolę na suche nasiona wyrywamy gdy już liście zżółkną i zaczynają opadać, zaś strąki są kremowe lub żółtawe i podeschnięte), oraz cebulę na zimowe przechowanie.
• Rozpoczynamy również zbiory warzyw korzeniowych, m.in. buraków, marchwi, pietruszki i selera.
• Można jeszcze zbierać niektóre rośliny przyprawowe, takie jak lubczyk ogrodowy i cząber.
• Po zakończeniu zbiorów resztki roślin, które były porażone przez choroby, należy usunąć i spalić. Resztki roślin zdrowych warto przeznaczyć na kompost.
• W pierwszej połowie miesiąca należy ogłowić kapustę brukselską. Zabieg ten przeprowadzamy, gdy na całej roślinie są już zawiązane główki. Dzięki ogławianiu, główki brukselki dojrzewają bardziej równomiernie, co ułatwia ich zbiór.
• Do połowy miesiąca można siać buraki liściowe na przezimowanie i wczesny zbiór (gniazdowo w rozstawie 40 x 15 cm), roszponkę (zalecana rozstawa: 3 x 15 cm) i szpinak warzywny (w rozstawie 10 x 20 cm).
• W drugiej połowie września przeprowadzamy sadzenie cebuli dymki. W tym terminie sadzimy ją głębiej i gęściej niż w terminie wiosennym.
• Kto lubi rabarbar ogrodowy, może tę roślinę właśnie teraz rozmnożyć. Mateczne rośliny wykopujemy, a karpy dzielimy ostrym szpadlem na kilka mniejszych części. Każda powstała w ten sposób sadzonka powinna mieć 1-2 dobrze wykształcone korzenie i pączki. Gdy rany po cięciu obeschną (co trwa od 2 do 3 godzin), sadzonki wysadzamy w dołki zaprawione kompostem lub dobrze rozłożonym obornikiem.
• Pod koniec miesiąca warto przekopać glebę w ogrodzie warzywnym. Jest to szczególnie ważne na glebach ciężkich, ponieważ ziemia pozostawiona na zimę w tzw. ostrej skibie (po przekopaniu nie zagrabiać i nie wyrównywać) pod wpływem mrozu nabiera lepszej struktury i staje się lepiej przepuszczalna dla wody. Przy okazji część szkodników, wydobyta na powierzchnię w czasie przekopywania, zginie zimą podczas mrozów.
• Jeśli wrzesień jest suchy i słoneczny, uprawy należy nadal regularnie nawadniać. Dostateczna ilość wody w glebie pozwoli jeszcze na dorastanie korzeni późnych odmian marchwi, buraków z siewu lipcowego, skorzonery, rzodkwi, rzodkiewki. Poprawią się też warunki wzrostu warzyw kapustnych, które wymagają dużo wody, szczególnie w czasie wiązania i dorastania główek czy róż.
• Na użytek zimowy warto wysiać w domu do większych doniczek pietruszkę i seler. Warzywa te doskonale dojrzeją na parapecie okiennym.

Wrzesień w ogrodzie ozdobnym

• Wrzesień w ogrodzie ozdobnym to czas, kiedy możemy jeszcze powdziwiać ostatnie kwiaty lata. Do roślin wspaniale kwitnących we wrześniu zalicza się m. in. jeżówka purpurowa. Aby przedłużyć jej kwitnienie, warto usuwać przekwitłe kwiatostany.
• Systematycznie usuwamy z pędów więdnące kwiaty róż powtarzających kwitnienie. Dzięki temu zabiegowi krzewy te również będą dłużej kwitły. Jeżeli natomiast uprawiamy róże ogrodowe nie powtarzające kwitnienia, możemy przyciąć ich pędy i przygotować sadzonki pędowe.
• Na rabatach motyczymy podłoże i usuwamy chwasty aby uniemożliwić im rozsianie nasion. Dzięki temu nie powinny pojawić się zbyt licznie przyszłej wiosny.
• Podczas motyczenia i wzruszania gleby może się zdarzyć, że znajdziemy w ziemi turkucie podjadki. Są to dość duże owady, które drążąc pod ziemią korytarze uszkadzają korzenie roślin. Wrzesień to dobry miesiąc aby zastawić pułapki na turkucia podjadka. Jeśli mamy problem z turkuciami, warto w ziemi zakopać niewielkie ilości obornika końskiego. W tych miejscach będą gromadzić się turkucie szukające schronienia na zimę, co ułatwi ich wyłapywanie.

Turkuć podjadek - jak wygląda, zwalczanie, jak złapać
Turkuć podjadek jest dużym owadem drążącym pod ziemią tunele. W czasie tej czynności uszkadza korzenie roślin, powodując ich więdnięcie i zamieranie. Szkodliwe są też larwy turkucia podjadka, żywiące się pokarmem roślinnym. Zobacz opis i zdjęcia jak wygląda turkuć podjadek, co łączy go z kretem i poznaj najlepsze metody na zwalczanie turkucia podjadka w ogrodzie. Więcej...

• Powoli możemy rozpocząć sadzenie drzew i krzewów ozdobnych oraz sadzenie roślin cebulowych. Aby cebulki zabezpieczyć przed atakami chorób grzybowych warto je przed sadzeniem zaprawić mocząc w roztworze preparatu grzybobójczego do zaprawiania cebul.
• Na rabatach wśród roślin cebulowych warto posadzić czosnek niedźwiedzi. Ozdobę stanowi wprawdzie niewielką ale jego czosnkowy zapach odstrasza niektóre szkodniki roślin, zaś wiosną liście czosnku niedźwiedziego będzie można wykorzystać do sałatek.
• Sadzimy wrzosy, które jesienią pięknie kwitną. Najlepsze do założenia wrzosowej rabaty są stanowiska słoneczne z lekką i przepuszczalną, próchniczą glebą o pH 3,5 do 5,0. Podczas sadzenia młode wrzosy warto zaszczepić specjalną mikoryzą dla roślin wrzosowatych. Dzięki temu rośliny na wrzosowisku znacznie łatwiej się przyjmą, a w przyszłości będą lepiej tolerować niedogodne warunki glebowe i okresy suszy.
• Początek września to ostatni moment aby wysadzić na rabaty rośliny dwuletnie, takie jak bratki czy stokrotki. Wówczas pięknie zakwitną na wiosnę.
• Możemy przystąpić do przesadzania bylin. Przy tej czynności warto przeprowadzić podział bylin celem ich rozmnożenia i odmłodzenia. Dzięki temu w następnym roku będą one dobrze rosły i obficie kwitły (w zależności od tempa wzrostu roślin, należy je dzielić co 2-5 lat). Każdy fragment podzielonej rośliny powinien zawierać po kilka zdrowych pędów i własny system korzeniowy. Przed sadzeniem rany powstałe po dzieleniu warto posypać odpowiednim fungicydem.

Sadzenie bylin. Jak i kiedy sadzić byliny?
Sadzenie bylin wykonuje niemal każdy ogrodnik, bo trudno sobie wyobrazić ogród bez rabat bylinowych. Zanim jednak przystąpimy do tej czynności, warto zastanowić się jaki jest najlepszy termin sadzenia bylin oraz w jaki sposób wykonać sadzenie bylin do gruntu aby rośliny przyjęły się i niebawem ładnie zakwitły. Zobacz jak i kiedy sadzić byliny w ogrodzie! Więcej...

• Na początku września w ogrodzie wykopuje się lilie, które rosły kilka lat na tym samym miejscu. Po oddzieleniu cebul sadzi się je od razu na nowym miejscu lub przechowuje do wiosennego sadzenia w lodówce (temperatura 2-4°C) przesypane torfem i zapakowane w foliowe torebki.
• Nieco później (koniec miesiąca) wykopujemy z rabat bulwy mieczyków. Po oczyszczeniu oddzielamy małe bulwki przybyszowe od matecznych i suszymy wszystkie razem. Możemy je przechowywać w chłodnych miejscach w piwnicy.
• Po zaschnięciu wykopujemy również bulwy begonii bulwiastej. Bulwy należy oczyścić i obsypać ich górną stronę fungicydem. Następnie umieszczamy je w skrzynce z suchym piaskiem lub torfem. Przez zimę przechowujemy w suchym i chłodnym pomieszczeniu.

Przechowywanie bylin i cebulek kwiatowych niezimujących w gruncie
Większość bulw, cebul i kłączy bylin nie zimujących w gruncie, które sadziliśmy wiosną, należy wykopać we wrześniu lub październiku i przechować aż do wiosny następnego roku, kiedy to znowu umieścimy je w ziemi. Zobacz co zrobić aby przechowywane bulwy i cebulki nie uległy chorobom i przetrwały w doskonałej formie. Więcej...

• Letnie kwiaty, które już zakończyły swój żywot, warto jest przeznaczyć na kompost.
• W suche i słoneczne dni zbieramy nasiona roślin jednorocznych. Większość nasion możemy pakować w papierowe torebki i pozostawić w suchym miejscu aż do wiosny. Niektóre gatunki, jak np. czarnuszkę, chaber bławatek, maczek kalifornijski, nagietek lekarski, czy ostróżkę, można wysiać już we wrześniu - rośliny uzyskane z siewu jesiennego wcześniej rozpoczną wzrost i kwitnienie w następnym roku.

Jakie kwiaty siejemy jesienią?
Nasiona kwiatów zebrane późnym latem i jesienią zazwyczaj przechowujemy do wiosny. Są jednak gatunki, które możemy wysiewać już jesienią! Zobacz jakie kwiaty siejemy jesienią, jak przygotować stanowisko pod jesienny wysiew nasion kwiatów, jak zadbać o rośliny aby dobrze przezimowały do wiosny, a także czy w ogóle warto wysiewać kwiaty jesienią? Więcej...

• Już we wrześniu w ogrodzie pojawią się pierwsze opadające z drzew liście. Jeżeli ich sprzątanie zajmuje Ci zbyt wiele czasu (masz duży ogród i wiele drzew), zastanów się nad zakupem odkurzacza ogrodowego. Zastosowanie tego urządzenia przyspieszy sprzątanie liści. Przez specjalną rurę wlotową odkurzacz zasysa liście i od razu wpadają one do podczepionego worka. Kupując odkurzacz ogrodowy, wybierz model z funkcją rozdrabniania. Dzięki temu objętość liści składowanych w workach zmniejszy się nawet 10-krotnie!

Pielęgnacja ogrodu jesienią
Właściwa pielęgnacja ogrodu jesienią ma decydujące znaczenie dla przygotowania się roślin do nadchodzącej zimy i ich właściwego przezimowania do następnej wiosny. Zobacz jak przycinać rośliny jesienią i zabezpieczać je na zimę. Czy o tej porze roku stosuje się nawozy i jak powinno wyglądać prawidłowe nawożenie roślin jesienią? Więcej...

Kwiaty w domu, balkony i tarasy:

• Rozpoczyna się okres sadzenia roślin zimozielonych, rosnących w skrzyniach balkonowych, takich jak np. wrzos pospolity.
• Kończymy nawożenie roślin uprawianych w pojemnikach. Aby tegoroczne pędy już się nie rozwijały, ostatni możliwy termin nawożenia to końcówka sierpnia lub ewentualnie przełom sierpnia i września. Zasada ta dotyczy również kaktusów i sukulentów.
• Ograniczamy również podlewanie roślin na balkonach i tarasach - podlewamy nadal ale już rzadziej i mniej obficie.
• Rośliny wystawione na balkon lub do ogródka zabieramy na ich stanowisko w mieszkaniu. Najwcześniej przenosimy palmy, paprocie i figowce, uprzednio myjąc donice i rosnące w nich rośliny.
• Od września możemy sadzić do doniczek cebule hiacyntów i innych roślin cebulowych przeznaczonych do zimowego pędzenia.

Trawnik we wrześniu

• Trawnik we wrześniu kosimy regularnie, najlepiej raz w tygodniu. Wrzesień jest jeszcze miesiącem intensywnego wzrostu traw.
• Kosimy trawę na łąkach kwiatowych. Drugi pokos traw należy wykonać, gdy znikną kwiaty, ale jeszcze zanim zwiędną pędy kwiatowe.
• Przy słonecznej pogodzie możemy nanieść na trawnik cienką warstwę kompostu. Kompost nanosimy bardzo cieńką warstwą za pomocą miotły z brzozowych gałązek. Ponoć taki "top dressing" jest tajemnicą piękna słynnych angielskich trawników.
• Druga połowa września to doskonały czas na sadzenie krokusów na trawniku. Dzięki temu wiosną, zaraz po stopnieniu śniegu, gdy trawa nie wygląda jeszcze okazale, ozdobą trawnika staną się właśnie kwiaty krokusów.

Przeczytaj również:

Przygotowanie trawnika do zimy
Jeżeli chcesz uniknąć niemiłego wczesnowiosennego zaskoczenia, weź sobie do serca treść przysłowia "lepiej zapobiegać niż leczyć". Oto pięć prostych zabiegów jesiennych, które skutecznie zabezpieczą Twój trawnik i zmniejszą prawdopodobieństwo wystąpienia zimowych uszkodzeń darni. Zobacz jak powinno wyglądać przygotowanie trawnika do zimy aby darń ponownie zachwycała swoim wyglądem już od wczesnej wiosny. Więcej...

Jesienne prace w ogrodzie
Jesień w naszych ogrodach i na działkach zadomowiła się już na dobre. Z pozoru może się wydawać, że o tej porze roku prace w ogrodzie ograniczają się tylko do zgrabienia liści. Jednak tak naprawdę jest to tylko jedna z wielu czynności, jakie należy wykonać, by wiosną ogród był znów piękny. Oto jak sprzątać ogród i przygotować rośliny do nadejścia zimowych mrozów. Więcej...

Październik w ogrodzie
O nadejściu jesieni przypominają nam liście przebarwiające się na żółto, czerwono i brązowo - powstaje swoisty jesienny koloryt, nadający, szczególnie w dni słoneczne, tak wspaniały urok "złotej polskiej jesieni". Podziwiając piękno jesieni, mamy też do wykonania w tym miesiącu szereg prac w ogrodzie. Oto najważniejsze prace ogrodnicze na październik. Więcej...

Tekst opracowano na podstawie Mój Ogród, Muza SA, Warszawa 1993, s. 502 - 509, oraz artykułów umieszczonych w Działkowiec, nr 9/98 i Mój Piękny Ogród, nr 9/99.